Δυσφαγία

Δυσφαγία & Διαταραχές Κατάποσης

Δυσφαγία είναι η δυσκολία στη μεταφορά της τροφής και των υγρών από το στόμα στο στομάχι τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες. Η κατάποση διαχωρίζεται σε τρία στάδια:

Στοματικό στάδιο : Σε αυτό το στάδιο γίνεται η μάσηση της στερεάς τροφής και η μείξη της με σίελο, ώστε να μετατραπεί σε μαλακή και υγρή μάζα.

Φαρυγγικό στάδιο : Η γλώσσα σπρώχνει τη μαλακή και υγρή μάζα της στοματικής κοιλότητας προς τον φάρυγγα, ενώ ταυτόχρονα προκαλείται ερμητική σύγκλιση του λάρυγγα με στιγμιαία διακοπή της αναπνοής, ώστε να αποτρέψει την είσοδος τροφής και υγρών στις αναπνευστικές οδούς και τους πνεύμονες

Οισοφαγικό στάδιο : Εδώ η τροφή και τα υγρά περνούν από τον οισοφάγο και καταλήγουν στο στομάχι.

Η δυσφαγία εμφανίζει συνήθως τα παρακάτω κλινικά συμπτώματα. Αίσθηση πνιγμού κατά την διάρκεια του φαγητού είτε στερεού είτε υγρού. Δυσκολία της κατάποσης ορισμένων τροφών. Η ανάγκη για προώθησης της τροφής με νερό. Αίσθημα κολλημένης τροφής στο λαιμό. Πυρετός ή δέκατα μετά από κάθε γεύμα. Αδυναμία να κατάποσης σιέλου. Ρινική παλινδρόμηση της τροφής. Υγρή/ βραχνή ποιότητα φωνής μετά τη σίτιση ή την κατάποση υγρών. Συχνό καθάρισμα του λαιμού μετά τη σίτιση ή την κατάποση υγρών. Βήχας/ πνίξιμο κατά τη διάρκεια του γεύματος ή με τα σάλια.

Αυξημένη προσπάθεια για την ολοκλήρωση ενός γεύματος. Δυσκολία κατά την διάρκεια της κατάποσης. Συχνές αναπνευστικές λοιμώξεις, χρόνια βρογχίτιδα και πνευμονία. Αδικαιολόγητη απώλεια βάρους. Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Πρώιμη διαφυγή της τροφής ή των υγρών προς το λαιμό. Υπολείμματα τροφής στο στόμα. Διαφυγή τροφής ή υγρών από τα χείλη.

Αιτιολογία της  δυσφαγία ποικίλει ανάλογα με το στάδιο και το είδος της διαταραχής :

Είδος διαταραχής κατάποσηςΑίτια
Δομικές διαταραχές των οργάνων που συμμετέχουν στη κατάποση
Στοματοφαρυγγικά
  • Φλεγμονές/τραύματα ανώτερης αναπνευστικής-πεπτικής οδού
  • Κακοήθεις νόσοι κεφαλής/τραχήλου και              επακόλουθα μετά από χειρουργικές επεμβάσεις
  • Επεμβάσεις και νοσήματα ΑΜΣΣ, θώρακα
  • Μακροχρόνια διασωλήνωση
  • Χείλεο-γνάθο-υπερώιο σχιστία
  • Τραχειοοισοφαγικά συρίγγια
  • Καυτηριασμοί
  • Εκκολπώματα
  • Βρογχοκήλη
  • Συστηματικά νοσήματα
Οισοφαγικά
  • Νοσήματα οισοφάγου (αποφρακτικά, νευρομυϊκά, παλινδρόμηση)
Νευρογενή δυσφαγία
Κ.Ν.Σ.
  • Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
  • Εκφυλιστικά νοσήματα
  • Πολλαπλή σκλήρυνση
  • Εγκεφαλική παράλυση
  • Άνοια, νόσος Alzheimer
  • Εγκεφαλίτιδα, πολιομυελίτιδα
  • Aids
  • Όγκοι οπίσθιου κρανιακού βόθρου
  • Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις
  • Δηλητηριάσεις
  • Παρενέργειες φαρμάκων (π.χ. ηρεμιστικά)
  • Δυσπλασία Arnold-chiari
Π.Ν.Σ.
  • Όγκοι βάσης κρανίου
  • Καρκινωματώδης μηνιγγίτιδα
  • Μηνιγγίτιδα
  • Σύνδρομο Guillain-Barre
  • Νερυροπάθεια (διαβητική, αλκοολική)
Νευρομυϊκής σύναψης
  • Μυασθένεια Gravis
  • Αλαντίαση
  • Σύνδρομο Eaton-Lambert
Μυς
  • Δερματομυοσίτιδα, πολυμυοσίτιδα
  • Ενδοκρινικές/μεταβολικές μυοπάθειες
  • Μυοπάθειες, μυοτονίες, μυϊκές δυστροφίες
Ψυχογενής δυσφαγία
  • Φαγοφοβία
  • Βουλιμία
  • Ψυχογενής ανορεξία

Πηγή : 
Wolfgang Bigenzahn & Doris-Maria Denk et al., Oropharyngeale dysphagien, NewYork: Thieme,1999